Jedyny batalion armii Izraela bez kobiet. Żydowska jednostka i zbrodnie na Palestyńczykach

- Moi znajomi Izraelczycy znienawidzą mnie za te słowa, ale Netzah Yehuda to rodzaj Grupy Wagnera w izraelskim stylu – mówi France 24 Ahron Bregman, ekspert londyńskiego King’s College. Jego zdaniem, takiej jednostki powinna wstydzić się każda armia. Opinia to jednak zdecydowanie przesadzona. Nie tylko z racji na status batalionu, który jest integralną częścią armii izraelskiej, podczas gdy Grupa Wagnera była formacją najemniczą. Opinia przesadzona także w kontekście przestępczych dokonań obu formacji.

Kilka miesięcy temu specjalna grupa w ramach Departamentu Stanu, która badała domniemane naruszenia praw człowieka na Zachodnim Brzegu, zaleciła nałożenie sankcji na niektóre izraelskie jednostki wojskowe i policyjne. Z doniesień medialnych wynika, że sekretarz stanu Antony Blinken wkrótce ogłosi sankcje wobec batalionu Netzah Yehuda, izraelskiej jednostki wojskowej uważanej za zaangażowaną w łamanie praw człowieka. Byłby to precedens, pierwsza taka decyzja USA wobec sojuszniczych IDF. Batalion jest dobrze znany organizacjom zajmującym się prawami człowieka.

Jeśli Stany Zjednoczone nałożą sankcje na Netzah Yehuda, batalion nie będzie już mógł używać amerykańskiej amunicji ani pojazdów amerykańskiej produkcji. Jego żołnierze nie mogliby również szkolić się z amerykańskimi żołnierzami ani brać udziału w żadnym programie finansowanym ze środków amerykańskich. Oznacza to, że IDF będą musiały albo batalion rozwiązać, albo przenieść do rezerwy do czasu zniesienia sankcji.

Izraelscy przywódcy gniewnie zareagowali na doniesienia, że batalion izraelskiej armii może zostać objęty sankcjami na mocy amerykańskich przepisów dotyczących praw człowieka. Benny Gantz, minister w izraelskim gabinecie wojennym poprosił Blinkena o „ponowne rozważenie przyszłej decyzji”. W oświadczeniu wydanym w niedzielę przez biuro ministra obrony Yoava Gallanta czytamy, że oczekuje on wycofania się Waszyngtonu z zapowiadanych sankcji i ostrzega, że zgłoszone plany sankcji ustanowią „niebezpieczny” precedens. „W czasie, gdy nasi żołnierze walczą z terrorystycznymi potworami, zamiar nałożenia sankcji na jednostkę IDF jest szczytem absurdu i moralnym upadkiem” – napisał Netanjahu.

Dowództwo IDF, czyli Izraelskich Sił Obronnych (sił zbrojnych Izraela) twierdzi, że batalion Netzah Yehuda jest aktywną jednostką bojową, która działa zgodnie z zasadami prawa międzynarodowego. Departament Stanu USA wyraźnie to kwestionuje - przynajmniej na razie - i może wykorzystać istniejące przepisy, aby wstrzymać wsparcie dla batalionu.

Ewentualne nałożenie sankcji na jednostkę jest zgodne z amerykańskimi przepisami wprowadzonymi w 1997 r., znanymi jako Leahy Act, ustawą nazwaną tak na cześć działacza na rzecz praw człowieka, senatora Patricka Leahy'ego. Ustawa została uchwalona w związku z amerykańskim wsparciem wojskowym dla Kolumbii w jej wojnie z marksistowską partyzantką FARC, po tym jak kilka kolumbijskich jednostek wojskowych i policyjnych zostało oskarżonych przez grupy praw człowieka o poważne naruszenia praw człowieka.

Stany Zjednoczone nie chciały całkowicie ograniczać dostaw broni dla swojego kolumbijskiego sojusznika - tak jak to miało miejsce w przypadku Pakistanu i Salwadoru w latach 60. i 80. XX wieku w związku z ujawnieniem łamania masowego łamania praw człowieka przez te kraje sprzymierzone z USA - więc ustawa stała się kompromisem, który miał na celu wstrzymanie wsparcia dla poszczególnych jednostek. Od czasu jej uchwalenia została ona zastosowana wobec sił bezpieczeństwa w Azerbejdżanie, Kirgistanie i Meksyku, ale nie w Izraelu.

Netzah Yehuda jest jednym z czterech batalionów IDF tworzących Brygadę Kfir. Został utworzony w 1999 r. w celu przyjmowania do armii ultraortodoksyjnych Żydów, z których wielu sprzeciwia się obowiązkowej służbie wojskowej w Izraelu. Batalion działał głównie na okupowanym Zachodnim Brzegu, a po 7 października został wysłany do walki w Strefie Gazy. IDF nie publikuje liczb, ale batalion składa się zwykle z 700 do 1000 żołnierzy.

Jednostka początkowo została utworzona w celu przyjęcia ultraortodoksyjnych Żydów do armii, dając im czas na zachowanie praktyk religijnych i ograniczając interakcje z kobietami-żołnierzami. Izraelska społeczność ultraortodoksyjna jest zwykle zwolniona z surowej służby wojskowej. Przez lata specjalny status i korzyści jednostki - ma ona dedykowanego rabina, a jej członkowie mają czas przeznaczony na modlitwy - wywołały gorącą debatę w Izraelu, a niektórzy krytykowali specjalne traktowanie, jakie jej przyznano.

W 2022 r. „Wall Street Journal” napisał, że „jedną z najbardziej kontrowersyjnych decyzji dotyczących grupy było ograniczenie służby do Zachodniego Brzegu”. Od tego czasu liczba incydentów z udziałem jednostki wzrosła. „Netzah Yehuda, z zaledwie 500 żołnierzami w batalionie, ma najwyższy wskaźnik skazań spośród wszystkich jednostek izraelskiego wojska za przestępstwa przeciwko Palestyńczykom od 2010 roku” - napisał „WSJ”, powołując się na izraelską grupę praw człowieka Yesh Din. Próbując udobruchać USA, Izrael wycofał Netzah Yehuda z Zachodniego Brzegu w 2022 r. Jednostka została przeniesiona na okupowane przez Izrael syryjskie Wzgórza Golan, w pobliżu granicy z Libanem. W styczniu trafili do Strefy Gazy.

Batalion był zaangażowany w liczne poważne incydenty, takie jak nieuzasadnione strzelanie do nieuzbrojonych cywilów oraz napaści fizyczne i seksualne, w tym tortury. Jednostka trafiła na pierwsze strony gazet w 2022 roku, kiedy jej żołnierze zostali oskarżeni o doprowadzenie do śmierci 78-letniego Palestyńczyka posiadającego także obywatelstwo USA. Omar Assad został znaleziony martwy na opuszczonym placu budowy. Wcześniej został zatrzymany przez żołnierzy Netzah Yehuda. Po sekcji zwłok strona palestyńska ogłosiła, że Assad doznał ataku serca wywołanego stresem, po tym jak został skuty kajdankami, zakneblowany i zastraszony i przez żołnierzy. Waszyngton zażądał śledztwa. IDF przyznały się do wykroczenia. Izrael zwolnił dwóch oficerów w związku ze sprawą Assada i udzielił nagany dowódcy batalionu, ale nigdy nie wszczął dochodzenia karnego. Według prokuratorów nie było związku między błędami popełnionymi przez żołnierzy a śmiercią Assada.

Po tym incydencie Departament Stanu polecił swojej ambasadzie w Izraelu rozpoczęcie dokumentowania zachowania batalionu i zbadanie, czy doszło do naruszenia praw człowieka. Oprócz przypadku Assada, żołnierze batalionu zostali zawieszeni i upomniani jeszcze co najmniej dwa razy - w 2019 i 2022 roku - za bicie i złe traktowanie Palestyńczyków. W kwietniu 2021 r. palestyńska rodzina została zatrzymana w pobliżu osiedla Ofra, a kierowca został brutalnie pobity przez żołnierzy Netzah Yehuda. Żołnierz z innej jednostki, który był świadkiem incydentu, powiedział: „Wyciągnęli go z samochodu i bili jak szaleni. W pewnym momencie na drodze kierowca zaczął się trząść i zobaczyli, że mdleje”.

Zaangażowanie batalionu głównie na Zachodnim Brzegu, gdzie uważa się, że wielu jego żołnierzy wspiera ruch osadniczy, zwiększyło napięcia i oskarżenia o przemoc na tle rasowym. Według danych IDF, co roku do wojska wcielanych jest około 1200 ultraortodoksów. Wielu z nich, ale nie wszyscy, służy w Netzah Yehuda. Ponieważ liczba ultraortodoksyjnych członków służby nie wzrosła na tyle, by zapełnić szeregi Netzah Yehuda, IDF przydzieliło do batalionu także innych żołnierzy.

Wśród nich znaleźli się religijni nacjonaliści żydowscy, jak też ekstremistyczni osadnicy znani potocznie jako Hilltop Youth, których trudno jest zintegrować z innymi batalionami. Hilltop Youth, z których wielu opuściło swoje instytucje religijne i wykazuje zachowania antyspołeczne, żyją w małych społecznościach w nielegalnych placówkach na Zachodnim Brzegu i prowadzą permanentną walkę z palestyńskim sąsiadami, niszcząc ich własność.

Na okupowanym Zachodnim Brzegu Jordanu przemoc osadników wobec palestyńskich cywilów i mienia (a także palestyńskie ataki na izraelskich osadników i żołnierzy) nie jest niczym nowym. Jednak przemoc osadników i groźby wobec palestyńskich cywilów na Zachodnim Brzegu Jordanu wzrosły po 7 października. Unia Europejska i administracja Bidena ogłosiły serię sankcji wobec skrajnie prawicowych izraelskich aktywistów i grup zaangażowanych w przemoc wobec Palestyńczyków na Zachodnim Brzegu Jordanu. Obejmują one organizację żydowskich supremacjonistów Lahava i jej założyciela Benzi Gopsteina, który jest uważany za bliskiego współpracownika ministra bezpieczeństwa narodowego Itamara Ben-Gvira. Ben-Gvir pracował jako prawnik Gopsteina, a według lewicowego dziennika „Haaretz”, Gopstein służył jako nieformalny doradca Ben-Gvira od czasu jego nominacji na ministra w 2022 roku.

Radykalni osadnicy zaczęli postrzegać Netzah Yehuda jako „własny” batalion przeciwko Palestyńczykom. „Wychodziliśmy na rutynowe operacje w wioskach i nagle jeden z chłopaków rzucał granatem ogłuszającym w dom lub przejeżdżający samochód. Zwykle jest to tylko dla śmiechu i z powodu historii, które słyszeli o tym, co zrobili weterani batalionu” – opowiadał na łamach „Haaretz” były żołnierz batalionu Netzah Yehuda.

Mimo presji sojusznika amerykańskiego i fali krytyki międzynarodowej wspomniany batalion wydaje się być opcją bez wyjścia dla władz Izraela. Jeśli chce się zaangażować pewną znaczącą część społeczeństwa w obronę państwa żydowskiego. Ultraortodoksyjni haredi byli zwolnieni z obowiązkowego poboru i służby wojskowej od samego powstania Państwa Izrael w 1947 roku. Dziś jest ich 1,3 mln i z roku na rok przybywa (dziesięć lat temu było 910 tys.). To haredim, którzy choć nie uznają państwa Izrael, mają swoją reprezentację w Knesecie. W Jerozolimie żyją w dzielnicy Mea Shearim. Duża część tych ultraortodoksów utrzymuje swoje wielodzietne rodziny wyłącznie z zasiłków socjalnych. Większość mężczyzn poświęca się wyłącznie studiowaniu Tory, rezygnując z jakiejkolwiek pracy. W każdej rodzinie rodzi się przynajmniej sześcioro, a nawet jedenaścioro dzieci.

Służba wojskowa jest obowiązkowa w Izraelu zarówno dla mężczyzn, jak i kobiet, ale ustawodawstwo zezwala ultraortodoksyjnym Izraelczykom, którzy studiują w szkołach rabinicznych, na uniknięcie poboru. Zwolnienie ultraortodoksów ze służby wojskowej od dawna jest kluczową kwestią sporną w Izraelu. I jedny,z priorytetów partii ultraortodoksyjnych, które starają się chronić młodych obywateli przed porzuceniem studiów nad Torą i narażeniem na świecki styl życia. A właśnie od poparcia środowiska ultraortodoksów zależy dziś rząd Benjamina Netanjahu.

Większość liderów ultraortodoksyjnej społeczności sprzeciwiała się utworzeniu specjalnego batalionu, ale kilku rabinów jest zaangażowanych w jego funkcjonowanie, aby zapewnić żołnierzom warunki, które zachowują ich tradycyjny styl życia. Z tego powodu jest to jedyny batalion IDF, w którym nie ma kobiet. Wielu ultraortodoksyjnych przywódców po cichu zaakceptowało batalion, który oferuje żołnierzom dwa lata służby wojskowej i trzeci rok nauki, w którym kończą szkołę średnią i przechodzą szkolenie zawodowe. Wszyscy inni izraelscy mężczyźni są zobowiązani do odbycia trzyletniej służby wojskowej. To jednostka piechoty, która uwzględnia praktyki religijne i społeczne ultraortodoksyjnych mężczyzn haredi. IDF zapewnia, że ich racje żywnościowe spełniają wysokie standardy koszerności. Z żołnierzami współpracuje cywilny rabin. Ponadto mają oni określony czas na studiowanie Tory.